نحوه توليد و عرضه برنج داخلي به عنوان يکي از محصولات استراتژيک کشور ، نيازمند تحولي اساسي است.

300هزار خانوار کشاورز گيلاني چشم انتظار بروز اراده اي جدي و قوي در حل مشکلات شاليکاران مي باشند که اين امر مهم نياز به همت نمايندگان استاني هاي برنج خيز، مقامات اجرايي و نيز دستگاههاي ذيربط دارد.

ساخت سد بزرگ سفيد رود (منجيل) و شبکه هاي آبياري آن در دهه 40 براي آبياري جلگه گيلان ، ايجاد موسسات متعدد کشاورزي و تحقيقاتي همه نشان از اهميت محصول برنج و تلاش هاي صورت گرفته براي تداوم توليد آن بوده است.

به رغم گذشت چند دهه از اجراي طرح هاي مهم در خصوص برنج ، بسياري از کشاورزان گيلاني معتقدند کشت برنج مقرون به صرفه نيست و کيفي ترين برنج دنيا توان رقابت با برنج هاي وارداتي خارجي را ندارد.

طرح هاي مختلفي تاکنون درخصوص ساماندهي برنج داخلي ارايه شده است که هيچ يک از اين طرح ها به نتيجه و سرانجام مطلوب نرسيده وحلقه هاي به هم تنيده توليد ، بازاريابي و بازرگاني برنج همچنان به نظر از هم گسيخته مي نمايد.

طرح هاي مختلفي از جمله طرح تشويق کشت برنج هاي پرمحصول ، طرح خودکفايي برنج ، اخيرا طرح توليد برنج هيبريد به منظور افزايش توليد در واحد سطح از جمله طرح هايي بوده است که از سوي متخصصان و کارشناسان مطرح شده است.

اما عدم توان رقابت برنج هاي داخلي در مقابل برنج هاي خارجي ، استفاده کم از فناوري هاي روز در کاشت ، داشت و برداشت ، مشکلات موجود در نحوه عرضه برنج داخلي و راکد بودن و به فروش نرفتن برنج داخلي از جمله مسايلي هستند که حل آنها برنامه ريزي هاي همه جانبه و جدي را مي طلبد .

با اينکه کارشناسان بر نقش فناوري در توليد برنج تاکيد مي کنند ولي هنوز تکنولوژي نتواسته است بطور کامل پاي در جاي پاي ورزا ( گاو ) و خويش در شاليزارها ي گيلان بگذارد .

يک استاد دانشگاه کشاورزي دانشگاه گيلان گفت : کشت برنج هاي کيفي و عملکرد پايين آن نمي تواند جوابگوي مصرف داخلي کشور باشد وبراي رفع اين نياز بايد برنج هاي پر محصول توليد و تشويق شود.

دکتر سيدعلي الهي نيا افزود: دولت بايد براي تامين نيازهاي عمومي برنج آن را با پرداخت يارانه از توليد کننده ها خريداري کند .

وي تصريح کرد: برنج توليد داخلي بايد از سوي مصرف کنندگان داخلي مانند دانشگاهها ، سپاه ،ارتش و ديگر مصرف کنندگان عمده خريداري شود.

وي خاطرنشان کرد: برنج هاي خارجي عطرو طعم ندارند اما چون در بسته بندي هاي مناسب ارايه و تحويل مردم مي شوند طالبان خوبي پيدا کرده اند .

وي اظهار داشت: برنج هاي توليد داخلي درجه چندم از نظر کيفيت نظير خزر ، ندا و درفک بدتر از برنج هاي وارداتي نيستند و براي حمايت از توليد کنندگان داخلي يکي از راهها حمايت از توليد اينگونه برنج هاست.

اين استاد دانشگاه و رييس سابق موسسه تحقيقات برنج کشور گفت :بايد هيات هاي اقتصادي تشکيل شوند و با بررسي هزينه ها بتوانند راهکارهايي ارايه دهند که بتواند منجر به تقويت توليد داخلي شود.

وي افزود : بايد کارشناسي شود که اگر لازم باشد دولت براي حمايت از توليد و مصرف کنندگان داخلي بتواند به کشاورزان يارانه پرداخت نمايد .

وي تصريح کرد: 230هزار هکتار اراضي شاليکاري دراستان گيلان وهمين مقدار نيز دراستان مازندران وجود دارد که طبق برنامه ، کشوربايد در توليد برنج به خودکفايي برسد.

وي تاکيد کرد: هيچگاه با توليد برنج هاي کيفي نمي توان به خودکفايي رسيد و اين امر نياز به توسعه کشت برنج هاي پرمحصول که کمتر از برنج هاي وارداتي نيستند مي باشد.

وي افزود: شرکت هاي تعاوني توليد قوي بايد درکشور باشند و اين تعاوني ها بايد امر خريد و فروش برنج را بدست بگيرند و بتوانند نياز داخلي را خريداري نموده و در صورت مازاد بر نياز برنج از خارج وارد شود.

رييس انجمن برنج استان گيلان نيز دراين باره گفت : واردات بي رويه برنج تاثير منفي روي کشت برنج گذاشته است و طي دو سال اخير برنج هاي خارجي ارقام بومي و داخلي را با چالش مواجه کرده است .

قرباني افزود: اگرچه اخيرا با اعمال تعرفه روي برنج هاي وارداتي، واردات اين برنج ها کنترل شده است.

وي اظهارداشت : در نيمه اول امسال حدود 400 هزارتن برنج وارد کشور شده است که روي توليدات داخلي اثر منفي مي گذارد.

وي يادآورشد: قيمت هر کيلوگرم برنج کيفي با 20هزار ريال براي کشاورز داخلي به دلايل گوناگون توجيه اقتصادي ندارد .

وي افزود: 75درصد کشاورزان گيلاني زميني درحد يک هکتار دارند که بطور متوسط چهارتن شلتوک از آن برداشت مي شود و از اين ميزان دو تن برنج سفيد حاصل مي شود.

وي خاطرنشان کرد: با قيمت 20هزار ريالي اين 75درصد کشاورزمي توانند از شاليزارخود 40 ميليون ريال محصول برداشت کنند درحالي که براساس کارشناسان بومي هرهکتار شاليزار 30ميليون ريال هزينه در بردارد.

وي اظهارداشت : با اين استدلال کشت برنج در شرايط فعلي مقرون به صرفه نيست و اين امر در گيلان موجب مهاجرت روستاييان به شهر و رها شدن اراضي کشاورزي شده است و برخي از انحرافات اجتماعي ممکن است فرزندان کشاورزاني را در شهرها تهديد مي کنند.

رييس انجمن برنج گيلان تاکيدکرد: وضعيت شاليکاري دراستان گيلان به حالتي رسيده است که 90درصد شاليکاران تمايل به کشت آن نداشته و ميل به رها کردن اراضي خود دارند.

وي که از کارشناسان موسسه تحقيقات برنج کشور نيز مي باشد معتقد است: واردات بي رويه برنج موجب متروکه گذاشتن زمين هاي کشاورزان خواهد شد و در صورت رها کردن اراضي شاليکاري برگرداندن آن به حالت اول مشکل خواهد بود.

قرباني گفت : دولت بايد با اختصاص يارانه برنج را هر کيلوگرم 25هزارتا 30هزار ريال از کشاورز خريداري و با مبلغ کمتري به دست مصرف کنندگان برساند.

وي تاکيد کرد: پرداخت يارانه براي حمايت از توليد کننده و هم مصرف کننده رويه اي است که در تمام دنيا متداول است و چاره اي جزآن وجود ندارد.

وي اضافه کرد: دراين حالت هم کشاورزي رونق مي گيرد و هم اشتغالزايي در شاليزارها از بين نمي رود وهم کشاورزي مي تواند از توجيه اقتصادي برخوردار باشذ.

وي اظهارداشت : برخي از ارقام برنج را که دولت با قيمت توافقي از کشاورزان خريداري مي کند ، مختص برنج هاي پر محصول است درحالي که 80 درصد برنج توليدي استان گيلان از نوع برنج هاي کيفي و تنها ده درصد آن را برنج هاي پرمحصول تشکيل مي دهند.

وي ضمن درخواست از برنامه ريزان و مسوولان براي متعادل کردن قيمت برنج گفت : مسلما کشاورزان موافق گران شدن برنج نيستند چون سود حاصل از گران شدن برنج هيچوقت به جيب کشاورز نمي رود.

وي تاکيد بر اينکه اراده جدي براي حل مشکل کشاورزي برنج در گيلان وجود ندارد اظهارداشت: قبل از اينکه شاليکاران آسيب ببينند بايد براي شاليکاري فکري اساسي بشود و موضوع جدي گرفته شود.

برخي از دست اندرکاران بازار برنج نيز معتفدند: يکي از مشکلات، واردات برنج هاي خارجي است و اين واردات موجب شده است که خريدهاي عمده در استان صورت نگيرد و هر ساله محصول روي دست کشاورزان بماند.

به گفته آنان شرکت هاي دولتي بايد به منظور کنترل و تنظيم بازار، برنج ها ي کشاورزان را خريداري و در موقع نياز به دست مصرف کننده برسانند.

معاون توليدات گياهي سازمان جهاد کشاورزي گيلان نيز درپاسخ به سووالي مبني بر چگونگي اقتصادي کردن شاليزارها گفت : براي حمايت از توليد کنندگان برنج تدابيري در حال انجام است تا با بکار گيري مکانيزاسيون ، کشت ارقام مرغوب ، بيمه محصولات کشاورزي و توسعه کشت دوم در اراضي شاليزاري ، پايداري توليد فراهم شده و هزينه هاي توليد کاهش پيدا کند.

ايرج بنيادي بکار گيري صحيح نهاده هاي کشاورزي را نيز امري مهم در کشت برنج توصيف کرد.

وي تاکيد کرد: مکانيزاسيون درکشت محصول برنج 50درصد صرفه جويي مي شود و دولت براي توسعه کشت به صورت مکانيزاسيون تسهيلاتي در اختيار بهره برداران قرار مي دهد